Strip Review: Rik Ringers 5 – Commissaris Griot

De Nieuwe Avonturen van Rik Ringers 5 – Commissaris Griot levert een interessant zwart personage op, maar ook een ambivalente bijdrage aan het racismedebat.

Black Lives Matter, de herdenking van de afschaffing van de slavernij, het Zwarte Pieten debat. Je kon er het afgelopen jaar niet omheen. Er worden op dit moment veel discussies gevoerd rondom racisme en daarmee is het een zeer actueel thema.

Het is dan ook niet raar dat we het thema ook regelmatig terug zien komen in de populaire cultuur, zoals in films en strips. Afgelopen jaar hadden we bijvoorbeeld een album van Lucky Luke over slavernij en ook Rik Ringers gebruikt het thema in het nieuwe album.

In ‘De Nieuwe Avonturen van Rik Ringers 5 – Commissaris Griot’ neemt commissaris Baardemakers deel aan een uitwisselingsprogramma met de voormalige Franse kolonie Senegal. Baardemakers wordt een tijdje commissaris in Senegal en het bureau in Parijs komt tijdelijk onder leiding van commissaris Ousmane Dior. Een zwarte commissaris was in de periode waarin deze verhalen zich afspelen nog tamelijk ongewoon en dus valt hij nogal op in het wit gekleurde Parijs. Hij krijgt dan ook meteen te maken met racisme.

De auteurs laten zien hoe die witte Parijzenaars hun racisme uiten tegenover Dior. Meestal is het een nare opmerking achter zijn rug om. Soms is het een uitroep van verbazing recht in zijn gezicht. Bijzonder is dat inspecteur Kempers, toch een van de vaste bijfiguren, hier ook als racist wordt neergezet. ‘Een man van een inferieur ras als superieur krijgen, gekker wordt het niet,’ zegt hij in een van de scenes tegen Rik Ringers. We weten nog niet zeker of we dit wel kunnen vergeten als hij in een van de volgende albums onder schot wordt gehouden door een gevaarlijke crimineel.

Aan Rik Ringers zelf zal het niet liggen. Als antwoord op het commentaar van Kempers, merkt hij snedig op dat het plotseling in het vertrek begint te stinken. Hiermee maken de makers in ieder geval duidelijk waar ze staan in het debat: racisme is onacceptabel.

Ook Nadine, de in deze nieuwe reeks wat krachtiger uitgewerkte vriendin van Rik, laat zien hoe het hoort. Als ze een van de bijfiguren een negatieve opmerking over de huidskleur van de commissaris hoort maken, dan zegt ze er gewoon wat van. Commissaris Dior zelf blijft tamelijk laconiek onder alle opmerkingen. Hij maakt er meestal een grapje over of zet degene die de opmerking maakt eens goed op zijn plaats.

Tot daar verloopt het verhaal eigenlijk wel volgens de verwachting. Het onderwerp racisme komt aan de orde en wordt met wat grapjes en hier en daar een serieuze noot becommentarieerd.

Toch gebeurt er verderop in het album wat opvallends. We zien dan commissaris Baardemakers in Senegal een moordonderzoek leiden. De terugkerende grap is hier dat de lokale inspecteurs zich wel erg amateuristisch gedragen. Heel naief verplaatsen ze het lijk en rommelen ze met het moordwapen voordat het lijk is onderzocht. Ook vragen ze zich af of er sprake was van tovenarij en hekserij bij de misdaad. Zo sterk als commissaris Dior uit Senegal wordt neergezet in Parijs, zo infantiel, dom en belachelijk worden deze zwarte agenten in Senegal weggezet.

Natuurlijk is Rik Ringers 5 geen intellectueel manifest tegen racisme en natuurlijk mogen er grapjes gemaakt worden over zwarte agenten, die dom gedrag vertonen. Maar omdat dit album zo duidelijk inhaakt op de actuele kwesties, hadden de auteurs zich hier best de vraag mogen stellen, of ze met deze grapjes niet gewoon vooroordelen in stand houden.

Als we iets hebben geleerd van de recente discussies dan is het toch wel dat grote groepen inwoners van dit land nog steeds veel last hebben van racisme. Naast de radicale discussies die gevoerd worden op Twitter en andere social media, is er in de luwte van het geschreeuw ook veel aandacht voor de dagelijkse ervaring van racisme in kranten en tijdschriften.

Uit die artikelen blijkt dat degenen die zich gediscrimineerd voelen, echt wel tegen een plaagstootje of een grapje kunnen. Maar als je leest dat ze die onschuldige grapjes de godganse dag moeten aanhoren, dan begrijp je misschien dat al die speldenprikjes samen uiteindelijk tot de woede uitbarstingen kunnen leiden, die we de laatste tijd vaak in de media zien.

Als je dat eenmaal inziet, wekt de keuze voor grapjes rondom imbeciele zwarte agenten in Senegal wel wat verbazing. Dit gaat niet zozeer over censuur of de beperking van de vrijheid van meningsuiting, maar veel meer over de vraag of je als auteur van populaire media mee wil werken aan het in stand houden van bestaande vooroordelen jegens zwart gekleurde mensen. Waren de auteurs zich hiervan bewust en besloten ze om de grapjes alsnog te maken, dan is dat hun goed recht. Gezien het onderwerp van het verhaal en de veel sterkere uitwerking van het gedeelte in Parijs, dat zich duidelijk tegen racisme keert, lijkt het er eerder op dat ze er zich niet van bewust waren. En dat is nu precies waar de huidige racisme discussie over gaat.

Voor de rest is dit album niet heel bijzonder. Het euvel met de Nederlandse vertaling van Franse uitdrukkingen, dat we al eerder signaleerden, is nog niet opgelost. Veel grappen slaan daardoor een beetje dood. Het centrale moordmysterie rondom een moordenaar, die het hart van zijn slachtoffers verwijderd, is wat te gecompliceerd om echt spannend te worden. Het is vooral de goedgeschreven zwarte commissaris Dior die met zijn humor de show steelt in dit album. Het is jammer dat hij op het eind van dit album weer van plaats wisselt met commissaris Baardemakers.