Bespreking

Strip Review: Urbanus 179 – De Dikke Vamp Amel

In Urbanus 179, De Dikke Vamp Amel, hebben alle klasgenoten van Urbanus een iPhone of tablet. Ze communiceren alleen nog via chatprogramma’s met elkaar.

Urbanus heeft nog geen tablet en hoort er niet meer bij. Hij vraagt zijn ouders voor zijn verjaardag een iPad en die komen prompt aan met een andere pad, een kikker die Hi-Fives kan geven, oftewel een Hi-Pad. En dat is nog maar het begin van alle flauwe grappen rondom internet, social media en online daten, die scenarist Urbanus en tekenaar Willy Linthout voor dit stripalbum uit hun mouw schudden.

Het is alweer het 179ste album uit de Belgische stripreeks die al sinds 1982 loopt en die zowel in Vlaanderen als in Nederland veel gelezen wordt. De reeks gaat over de fictieve jeugd van de Vlaamse komiek Urbanus en zijn familie en vrienden uit het dorp waar hij woont. Wie de optredens van komiek Urbanus kent, herkent ook in de strip meteen zijn absurde en kinderlijk humoristische blik op de wereld.

De tekeningen zijn gemaakt door Willy Linthout. Zijn tekenstijl sluit heel goed aan bij deze kinderlijke wereld. Als je met een vluchtige blik naar de tekeningen kijkt, zie je een wereld zoals ze door kinderen wordt getekend. De figuren hebben wat houterige poses en er zit nauwelijks diepte en perspectief in de tekeningen. Het geheel oogt wat rommelig en de kaders lijken volgepropt met details. De tekstballonnetjes hangen wat buiten de plaatjes.

Wie echter wat beter kijkt, ziet dat dit een enorm gestileerde rommeligheid is. Bijna ieder plaatje is een fraai vignet op zich en de rommeligheid past heel goed bij het wat anarchistische karakter van de strip. Alle details zorgen voor een enorme levendigheid. Er is van alles te bekijken in deze strip. Alleen deze tekeningen maken een aanschaf van een deel uit deze reeks de moeite waard.

We zijn wel iets minder te spreken over de inkleuring van Urbanus 179. Weliswaar sluit de inkleuring aan bij een kleurrijke kinderwereld, maar de harde contrasten en schreeuwende kleuren doen soms pijn aan de ogen. Ze doen de fraaie tekeningen geen recht. Een tikje minder contrast zou veel schelen.

Van het type grappen in dit album moet je houden. Het niveau varieert van kinderlijk flauw tot kan echt niet flauw. In deze wereld heerst de onderbroekenlol. De schooljuffrouw is een seksobject met de naam juffrouw Pussy, de enige niet blanke leerling heet Botswana en een mobiele telefoon is een vaste telefoon met een afgeknipte kabel.

De beste grappen in Urbanus 179 komen uit flauwe associaties, die vervolgens consequent worden uitgewerkt en daardoor steeds absurder worden. Zo neemt Urbanus de eerdergenoemde Hi-Pad mee naar school en krijgt die vervolgens kramp in zijn armpjes van alle high fives, waarna die naar de dokter moet enzovoorts enzovoorts. Dat soort consequent volgehouden meligheid werkt bij vlagen heel aanstekelijk en op die momenten is dit album ook echt erg grappig.

Alle grappen worden aan elkaar geregen door een actueel plot, waarin online communicatie en online daten een belangrijke rol spelen. Op een speelse en herkenbare manier komen alle voor- en nadelen van internet communicatie voorbij. Zelfs het kwalijke catfishing komt aan bod, al wordt dit nergens zo genoemd.

Met al deze sociale kritiek is het wel opvallend dat in deze strip het terugkerende personage Botswana nog steeds met overdreven volle lippen wordt afgebeeld. Zoals gezegd is het karakter van deze strip dat het meest platte cliché niet wordt geschuwd en dat alles en iedereen op de hak wordt genomen. In dat opzicht is dit misschien verdedigbaar.

In Nederland hebben we de afgelopen jaren in een zeer opgefokte ‘Zwarte Pieten-discussie’ geleerd dat dit specifieke cliché door een bepaald gedeelte van de gekleurde Nederlanders als zeer denigrerend en stigmatiserend wordt gezien. De discussie of Zwarte Piet nu wel of niet helemaal zwart gekleurd mag zijn is voorlopig nog niet beslecht, maar intussen zijn de volle lippen en gouden oorbellen ook bij de meest zwarte Piet veelal verdwenen.

In een commentaar op het stripforum De Getekende Reep geeft Willy Linthout wat achtergronden bij het karakter Botswana en zegt hij dat hij hiermee niemand voor de borst wil stoten. We geloven hem op zijn woord. In Urbanus 179 worden bijvoorbeeld veel foute grappen gemaakt over zwaarlijvigheid, maar in de context en het verloop van het verhaal wordt uiteindelijk ook veel compassie getoond voor zwaarlijvigen.

Het kan natuurlijk wel zo zijn dat een grap als onschuldig wordt bedoeld, maar in een veranderende maatschappij bij sommigen veel harder aankomt dan gedacht. Of ze hier iets in de toekomst mee willen doen, is natuurlijk aan de makers zelf. Misschien is het een mooi actueel onderwerp voor een van de komende Urbanus albums, waarin ze hun mening hierover met veel absurde humor kunnen verwerken. Wij zouden zo’n album in ieder geval meteen kopen!