Strip Review: Franka 25 – Gratis Goud

In Franka 25 – Gratis Goud onderzoekt Franka een oud filmpje uit 1935 dat zich afspeelt in een futuristisch Amsterdam.

Het filmpje moet destijds een vermogen hebben gekost, omdat het grootse decors bevat en in het toen net ontwikkelde Technicolor is gefilmd. Toch heeft dit bijzondere filmpje altijd in het archief van het Filmmuseum gelegen en is het pas kort geleden ontdekt. Franka krijgt de opdracht om uit te zoeken waar het vandaan komt.

De opdracht lijkt in eerste instantie een routineklus, maar al snel blijkt dat er meerdere mensen achter het filmpje aanzitten en bereid zijn om hier heel ver voor te gaan. Als Franka ternauwernood een aanslag overleeft, beseft ze dat er grote belangen mee zijn gemoeid.

Het verhaal is een aardig, maar ook wat standaard detectiveverhaal. Franka volgt aanwijzing na aanwijzing en wordt daarbij gehinderd en gevolgd door een onbekende tegenstander. Op het einde volgt er een oplossing en een confrontatie met de achtervolger.

Hoewel wat minder groots, doet de opzet van het verhaal erg denken aan die van de vorige albums, het tweeluik Geheim 1948 en Operatie Roofmoord. Geheim 1948 was een vlotte thriller over een historisch geheim. In Operatie Roofmoord werd daarna heel uitgebreid de historische achtergrond van Geheim 1948 uit de doeken gedaan. Dit album had meer weg van een verstript dossier bij Geheim 1948, waarin Henk Kuijpers al zijn research en achtergronddetails kwijt kon. Hoewel het niet oninteressant was en goed getekend, voelde dit album een beetje als mosterd na de maaltijd.

Ook in Franka 25 zit een uitgebreide sequentie, waarin Franka al vertellend de historische achtergronden van het filmpje uit de doeken doet. Het geheim van het album is dan eigenlijk al ongeveer opgelost en de oplettende lezer had zijn conclusies intussen wel getrokken. Als die geschiedenis wat meer in het voorgaande gedeelte van het verhaal was verwerkt, zou deze sequentie veel korter kunnen en veel beter werken. Gelukkig is het hier minder vermoeiend dan in het vorige album.

Kuijpers heeft vaker de gewoonte om met heel veel tekst uit te leggen wat de lezer ook al in beeld heeft kunnen zien. Zo zien we in Gratis Goud een steenrijke weduwe die zich tegen het eind van het album verwonderd waarom mensen voor wat geld moorden kunnen plegen. Die verzuchting karakteriseert dit personage perfect in een enkel plaatje. De lezer heeft dan al lang gezien dat ze in een megalomane parodie op een landhuis van Berlage woont en aan geld geen gebrek heeft. Franka legt in hetzelfde plaatje voor de lezer uit, dat we hier met een verwende vrouw zonder geldzorgen te maken hebben. Die uitleg is overbodig en ondermijnt zelfs het effect op de lezer. De emotionele scene slaat dood.

En zo zijn er veel voorbeelden te noemen van overbodige teksten. Henk Kuijpers heeft hierover wel eens gezegd dat hij de lezer met uitgebreide teksten veel waar voor zijn geld wil bieden. Maar eigenlijk doet hij de lezer tekort. Door alles zo voor te kauwen, ontneemt hij de lezer de mogelijkheid om zelf mee te denken. Als je de lezer kan bewegen tot meer interactie met het verhaal, gaan de verhalen veel meer leven en blijven ze ook langer hangen.

Ook in de tekeningen zijn de verhalen van Franka overdadig en uitbundig. De achtergronden, in dit geval de omgeving van Amsterdam, zijn fraai uitgewerkt en zitten vol met kleine details. Net zoals de vele gedetailleerde prenten, die Kuijpers in de loop van jaren heeft getekend, kun je lang naar de pagina’s kijken en steeds weer iets nieuws ontdekken. Dit is ook een van de terechte redenen dat Kuijpers en Franka nog steeds zo populair zijn en tot de dragers van het stripblad Eppo behoren.

We mogen hier dan ook niet over klagen. Toch hebben al die details ook een nadeel. Soms leiden ze tot onoverzichtelijke zoekplaatjes, die je uit het verhaal kunnen trekken. De stijl van Kuijpers schurkt met zijn heldere lijnen dicht tegen de Klare Lijn aan, maar de overvolle tekeningen hebben niet altijd de kenmerkende overzichtelijkheid.

Zoekplaatje op de cover van het nieuwe album

Dit heeft ook te maken met het verschil in formaat waarin Kuijpers tekent en het formaat waarop de verhalen worden afgedrukt. Wie wel eens een echte pagina van Franka heeft gezien, weet dat die bijna twee keer zo groot is als het formaat van een album. Op dat formaat zijn de tekeningen beter leesbaar en komen alle details veel beter tot hun recht.

In Franka 25 vind je de best gelukte pagina’s op het einde van het album. Franka zet de achtervolging in door de tuin van de eerdergenoemde villa. We zien haar een aantal plaatjes lang rondrennen door een gedetailleerde achtergrond die voorzien zijn van mooi uitgewerkte auto’s. Omdat in deze scene teksten vrijwel ontbreken, moet de lezer het hier doen met wat hij ziet. Hier vallen de fraaie tekeningen en het verhaal volledig samen, wat resulteert in een daadwerkelijk ‘wow’-moment.