Strip Review: Piet Heyn 2 – De Zilvervloot
In een periode waarin de Nederlandse zeehelden onder vuur liggen, brengt uitgeverij Arboris een stripverhaal uit over Piet Heyn en de Zilvervloot.
Nu treft de huidige maatschappelijke discussie rond het Nederlandse slavernijverleden op dit moment vooral zeeheld Witte de With, die maar een kleine rol speelt in dit stripalbum. Wat die discussie betreft komt Piet Heyn zelf ook tamelijk goed weg. Piet Heyn was al een tijd overleden, voordat de grote inbreng van Holland in de slavenhandel ontstond. Van Piet Heyn is ook bekend dat hij na het veroveren van een Portugees slavenschip weigerde om de slaven verder te verhandelen en deze vervolgens de vrijheid teruggaf.
Het album Piet Heyn 2 – De Zilvervloot van John Heijink gaat verder niet in op deze maatschappelijke discussie. Het is een klassiek zeeheldenavontuur, waarin een aantal bekende zeeslagen van Piet Heyn worden beschreven, waaronder de verovering van de Spaanse Zilvervloot in de buurt van het huidige Cuba. De nadruk in het verhaal ligt vooral op de actie en dat bevalt goed. John Heijink weet hoe je dit soort zeeslagen in beeld moet brengen. De pagina indelingen zijn zeer dynamisch en we krijgen de gevechten vanuit alle hoeken te zien. Hiertussen zitten een aantal grote overzichtstekeningen met fraai uitgewerkte massa scenes. Heijink gebruikt hierbij niet meer tekst dan nodig en laat de actie vooral zien.
Voor zijn tekeningen gebruikt John Heijink een soort collage techniek. In dit filmpje vertelt hij daarover. Hij maakt eerst op papier een overzichtsschets van de pagina en scant vervolgens de onderdelen, zoals de personages, individueel in in zijn computer. Deze onderdelen worden vervolgens, deels op papier en deels digitaal, verder uitgewerkt en ingekleurd en daarna digitaal op de pagina samengevoegd.
Deze techniek heeft voordelen en nadelen. De voordelen zijn duidelijk. Door een gedeelte van het proces te digitaliseren kunnen onderdelen van de workflow worden versneld en vereenvoudigd. Dit geeft stripmakers als John Heijink de mogelijkheid om zowel tekeningen als inkleuring in eigen hand te houden en toch op regelmatige basis te publiceren. Het zal bepaalde liefhebbers van het ambachtelijke tekenproces misschien tegen de borst stoten, maar het aantal albums dat tegenwoordig zonder digitale bewerking op de markt komt is minimaal. Natuurlijk is het extra genieten als ieder lijntje en kleurtje met de hand op papier is gezet, maar voor dit soort avonturenverhalen voor een groot publiek is dat niet perse een must. Het komt dan wel aan op een nauwkeurige uitvoering van deze techniek en daarin is dit album toch wel wat wisselvallig.
In de frontaal afgebeelde massa scenes waarin veel personages met elkaar het gevecht aangaan, komt deze techniek het best tot zijn recht. Alle personages kunnen dan eerst individueel worden uitgewerkt en dan eenvoudig in een mooie compositie in verschillende lagen digitaal weer bijelkaar worden geplakt. Door de grote mate van detail bij individuele personages levert dit mooie kijkplaatjes en al snel een wow-effect op.
Bij plaatjes met meer perspectief en dieptewerking levert dit procédé wel wat problemen op. Hoewel Heijink zijn personages bij de inkleuring voorziet van de nodige schaduw en lichteffecten, voorziet hij ze ook van een dikke zwarte omranding. Dit is ongetwijfeld handig bij het digitale knippen en plakken, maar dit zorgt er ook voor dat de personages vaak vlak afsteken tegen de weidse zeelandschappen of interieurs en daar niet mooi in opgaan.
Ook in de close ups merk je dat de tekenaar wat moeite heeft met het vinden van de juiste perspectieven voor de personages en de plek in de ruimte waarin ze zich bevinden. De stand van hoofden lijkt niet altijd te matchen met de houding van het bijbehorende lichaam.
Een ander voordeel van het los digitaliseren van personages is dat je ze op een andere pagina nog eens kan hergebruiken. Een personage dat ergens in een plaatje vooraan staat, kan in een massa scene nog eens verkleind en gespiegeld op de achtergrond worden hergebruikt. Voor het monnikenwerk dat het maken van stripverhalen nu eenmaal is, is dat soms handig en niet ongebruikelijk, ook niet voor de grootste tekenaars. Belangrijk is dan wel dat deze truc niet te opvallend gebruikt wordt. In dit album gebeurt het te vaak en stoort het.
Op de tweede pagina bijvoorbeeld, kijkt kapitein Gijs-Jan de lezer in het plaatje rechtsboven een beetje beduusd aan. Als hij dat vervolgens op dezelfde pagina linksonder, gespiegeld, nog eens doet en op de volgende pagina rechtsboven nog eens, dan kan dat geen toeval zijn. Een plaatje met een grote armada schepen is best indrukwekkend, maar die schepen lijken soms wel erg veel op elkaar. Op een andere pagina vliegt een meeuw twee keer in exact dezelfde houding langs het schip. Het gaat echt over het randje als je merkt dat een groepje van 7 slaven dat door Piet Heyn wordt bevrijd, blijkt te bestaan uit twee tweelingen en één drieling. Een locatie in Amsterdam, komt een paar pagina’s gespiegeld terug met dezelfde achtergrondpersonages. Op dat moment verstoort het de beleving van het verhaal en krijgt het verder lezen meer het karakter van een ‘Where is Wally’ speurtocht. Je gaat als vanzelf op zoek naar meer gekopieerde personages.
Al met al geeft dit album een wat dubbel gevoel. De dynamische manier waarop het verhaal verteld wordt, in combinatie met de actievolle en indrukwekkend ogende zeeslagen, steekt nogal af tegen de soms wat onhandig ogende details, die het lezen verstoren. Dat laatste zorgt ervoor dat dit album niet boven de middelmaat uitstijgt.
Het positieve is wel dat deze tekortkomingen met wat extra aandacht te overbruggen moeten zijn voor een volgend album. Als de maker een betere oplossing in zijn proces weet te vinden voor het het grote contrast tussen de ‘opgeplakte’ personages en de ruimtelijke achtergronden, zou dat al veel schelen. Als hij daarnaast ook nog wat extra aandacht besteedt aan het perspectief van de personages in de close ups en wat spaarzamer is met repeterende elementen, dan zou dat zomaar kunnen resulteren in een album dat makkelijk boven die middelmaat uitstijgt.
Pros
- Dynamisch verteld zeehelden avontuur
- Fraaie massa scenes
Cons
- Door de gebruikte collage techniek lijken de personages vaak erg plat en boven de ruimtelijke achtergronden te zweven
- Maakt teveel gebruik van repeterende elementen
- Soms rammelend perspectief in close ups personages